Οι ενδοκρανιακοί όγκοι και οι όγκοι της σπονδυλικής στήλης στη παιδική αποτελούν καίριο κεφάλαιο της παιδο-νευροχειρουργικής παρότι είναι αρκετά σπάνιοι. Οι όγκοι αυτοί μπορεί να είναι καλοήθης ή κακοήθης, πρωτοπαθής ή δευτερογενείς ενώ οι συνηθέστεροι όγκοι εγκεφάλου στη παιδική ηλικία είναι το αστροκύτωμα, το μυελοβλάστωμα, το γλοίωμα και το επενδύμωμα. Πρωτοπαθείς είναι οι όγκοι που εμφανίζονται αυθόρμητα στον εγκέφαλο ενώ οι δευτεροπαθείς όγκοι μπορεί να αποτελούν μεταστατικούς όγκους από άλλη νεοπλασία ή να οφείλονται σε ακτινοβολία που έχει δεχτεί το παιδί στο κεφάλι κατά το παρελθόν για την αντιμετώπιση άλλης παιδικής νεοπλασίας όπως η λευχαιμία. Οι κύριοι παράγοντες που σχετίζονται με την εμφάνιση παιδιατρικών όγκων του ΚΝΣ είναι η γενετική προδιάθεση λόγο γενετικών συνδρόμων και η έκθεση σε ακτινοβολία. Στις περιπτώσεις παιδιών που ανήκουν σε αυτές τις κατηγορίες, ο γιατρός πρωτοβάθμιας φροντίδας θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα υποψιασμένος για συμπτώματα που μπορεί να παραπέμπουν σε όγκο του ΚΝΣ παρότι αυτά τα συμπτώματα είναι αρκετά κοινά. Τα συμπτώματα αυτά αρχικά σχετίζονται με τη θέση και το μέγεθος του όγκου ανεξαρτήτως του είδους και της εξέλιξης που θα έχει, παρότι υπάρχουν και κοινά συμπτώματα όπως οι επίμονοι πονοκέφαλοι. Έτσι, οι όγκοι του κροταφικού λοβού επηρεάζουν την ομιλία, οι βλάβες της παρεγκεφαλίδας προκαλούν αταξία, νυσταγμό, και ναυτία ενώ οι όγκοι του  μετωπιαίου λοβού μπορεί να προκαλέσουν αλλαγές προσωπικότητας και επιληπτικές κρίσεις. Τέλος, οι όγκοι της σπονδυλικής στήλης προκαλούν νευρολογικά συμπτώματα όπως μουδιάσματα και αδυναμία των άκρων, αισθητηριακές διαταραχές ενώ μπορεί να επηρεάσουν και τη λειτουργία των σφιγκτήρων. Η αρχική διάγνωση όγκων γίνεται απεικονιστικά  με μαγνητική ή/και αξονική τομογραφία ενώ στη συνέχεια απαιτείται βιοψία και ιστολογική εξέταση για να καθοριστεί ο τύπος και ο βαθμός του όγκου καθώς και άλλα βιοχημικά και κυτταρολογικά χαρακτηριστικά σύμφωνα με τα οποία θα καθοριστεί η πρόγνωση του παιδιού και θα σχεδιαστεί η κατάλληλη θεραπευτική αντιμετώπιση. Η θεραπεία των παιδικών όγκων αποτελεί περίπλοκη διαδικασία και απαιτεί τις εξειδικευμένες γνώσεις μεγάλης διεπιστημονικής ομάδας επαγγελματιών υγείας. Αρχικά αξιολογείται η ανάγκη και η δυνατότητα αφαίρεσης του όγκου από εξειδικευμένο παιδο-νευροχειρουργό. Σε περιπτώσεις καλοηθών όγκων βραδείας ανάπτυξης η μερική αφαίρεση μπορεί να επαρκεί για την εξάλειψη των συμπτωμάτων ενώ οι κακοήθεις όγκοι ταχείας ανάπτυξης απαιτούν ολική αφαίρεση. Η σύγχρονη παιδο-νευροχειρουργική εστιάζει την ελαχιστοποίηση της επεμβατικότητας των τεχνικών για τη βιοψία την και αφαίρεση όγκων ώστε να προκαλείται η ελάχιστη καταπόνηση στα παιδιά και να περιορίζονται οι πιθανές μετεγχειρητικές παρενέργειες. Στις περιπτώσεις όμως απειλητικών για την επιβίωση όγκων επιλέγονται επεμβατικότερες προσεγγίσεις ώστε να αφαιρεθούν εξ’ ολοκλήρου ακόμα και αν υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για μετεγχειρητικές βλάβες. Σε κάθε περίπτωση η σύγχρονη  παίδο-νευροχειρουργική διασφαλίζει σημαντική χειρουργική ακρίβεια που ελαχιστοποιεί τις πιθανότητες παρενεργειών. Η χειρουργική αφαίρεση καλοηθών όγκων συνήθως επιφέρει και την ίαση τους ενώ οι κακοήθεις όγκοι υψηλού κινδύνου απαιτούν περαιτέρω θεραπείες που μπορεί να περιλαμβάνουν ακτινοβολίες και χημειοθεραπείες. Τα σχήματα των θεραπειών σχεδιάζονται σύμφωνα με εξατομικευμένους παράγοντες για κάθε παιδιατρικό ασθενή όπως η ηλικία, ο τύπος και η θέση του όγκου καθώς και η κλινική του εικόνα.  Επιπλέον, τα παιδιά με όγκους του εγκεφάλου και της σπονδυλικής στήλης απαιτούν μακροχρόνια παρακολούθηση και συστηματική αξιολόγηση του κινδύνου υποτροπής και των παρενεργειών των θεραπειών που έχουν λάβει. Επισημαίνεται ότι τα παιδιά που υποβάλλονται σε θεραπείες για όγκους του ΚΝΣ και οι οικογένειες τους χρειάζονται  συστηματική υποστήριξη σε αυτή τη μακροχρόνια διαδικασία για την αποκατάσταση της υγείας τους.